Văn miếu - Quốc tử giám

Văn miếu Quốc tử giám là cụm di tích nằm ở phía nam thành Thăng Long, xưa thuộc thôn Minh Giám, tổng Hữu Nghiêm, huyện Thọ Xương; thời Pháp thuộc làng Thịnh Hào, tổng Yên Hạ, huyện Hoàng Long, tỉnh Hà Đông, nay thuộc thành phố Hà Nội.



Khu Văn miếu - Quốc tử giám có diện tích 54.331 mét vuông, có tường gạch vồ bao quanh, phía trong chia thành 5 lớp không gian. Từ ngoài vào trong, lần lượt qua: cổng Văn miếu, Đại Trung, Khuê Văn các, Đại Thành và cổng Thái Học. Trong ảnh là cổng Văn miếu dẫn vào khu thứ nhất, xây theo kiểu tam quan, trên có 3 chữ “Văn Miếu môn” viết theo Hán tự.



Khuê Văn các là một kiến trúc độc đáo, xây dựng năm 1805 (triều Nguyễn), gồm hai tầng, tầng dưới là 4 trụ gạch, tầng trên là kiến trúc gỗ, bốn mặt đều có cửa sổ tròn với những con tiện tỏa ra bốn phía tượng trưng cho hình ảnh sao Khuê tỏa sáng. Khuê Văn các thường là nơi tổ chức bình các bài văn thơ hay của các sĩ tử. Ngày nay, Khuê Văn các được dùng làm biểu tượng của thủ đô Hà Nội.



Khu thứ ba (giữa Khuê Văn các tới Ðại Thành môn), có một hồ vuông gọi là Thiên Quang tỉnh (giếng soiánh sáng bầu trời) có lan can bao quanh. Thiên Quang nghĩa là ánh sáng bầu trời. Đặt tên này cho giếng, cổ nhân muốn nói: con người thu nhận được tinh túy của vũ trụ, soi sáng tri thức, nâng cao phẩm chất, tô đẹp nền nhân văn.
Quảng trường Ba Đình


Được đánh giá là di tích có giá trị bậc nhất ở đây là 82 tấm bia đá ghi tên cùng thứ bậc và quê quán của 1304 vị tiến sĩ đỗ các khoa thi thời Lê sơ, thời Mạc và thời Lê trung hưng (1442-1779) ở Thăng Long. Hai nhà bia (bi đình) được xây dựng bắt đầu vào năm 1884, ở hai bên phải trái (tả vu, hữu vu), mỗi bên có 41 tấm dựng, mặt bia đều quay về Thiên Quang tỉnh.



Các bia đá này đã được UNESCO công nhận là di sản Tư liệu thế giới thuộc chương trình Ký ức thế giới vào ngày 09/3/2010 tại Macau, Trung Quốc. Sau bộ mộc bản triều Nguyễn, bia Tiến sĩ Văn miếu là di sản tư liệu thứ hai của Việt Nam được đưa vào danh mục di sản Tư liệu thế giới.



Trống Sấm được làm vào năm 2011 do các nghệ nhân làng trống Đọi Tam, xã Ðọi Sơn, huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam. Chiếc trống có đường kính 2,01 mét, cao 2,65 mét.



Chuông đồng, được đặt tên là chuông "Nhà Thái học” được đúc liền khối bằng đồng nguyên chất tại cơ sở đúc đồng của nghệ nhân Nguyễn Văn Sính (Huế), có trọng lượng 1,97 tấn, chiều cao tổng thể là 2,34 mét, đường kính đáy là 1,28 mét. Quai chuông có hình đầu rồng thời Lê hướng ra ngoài; thân chuông trang trí hoa văn theo chủ đề “thư kiếm”; đáy được trang trí hình sóng nước và lá đề. Nhà chuông hoàn thành vào ngày 16/01/2009.



Bước qua cửa Ðại thành thì đến khu thứ tư, là bái đường Văn miếu. Đây là một khoảng sân rộng, lát gạch bát. Hai bên là hai dãy nhà tả vu, hữu vu trước đây thờ bài vị của 72 học trò xuất sắc của Khổng Tử và Tư nghiệp Quốc Tử Giám cùng các danh nhân văn hóa Việt Nam nổi tiếng thời Trần. Cuối sân là nhà đại bái và hậu cung.


Làng hoa Tây Tựu
Khu thứ năm, sau khu đại bái là trường Quốc Tử giám cũ (nay là nhà Thái học). Tại đây, những triều đại coi “hiền tài là nguyên khí của quốc gia” đã tuyển chọn nhiều người tài giỏi, đỗ đạt cao, bổ sung vào các chức thị độc, thị giảng, hữu tư giảng, tả tư giảng, thiếu phó, thiếu bảo để chǎm lo việc giảng dạy, giải đáp, vừa giúp vua nâng cao tri thức mọi mặt. Nhiều danh sĩ như Bùi Quốc Khải, Nguyễn Trù, Chu Vǎn An... đã từng giảng dạy ở đây.



Nhà Thái Học - Quốc Tử giám, công trình được phục dựng theo đúng kiến trúc truyền thống bằng những loại vật liệu xây dựng như gỗ lim, gạch đất nung, ngói mũi hài mang đậm nét nghệ thuật của các triều Lê, Nguyễn. Văn miếu - Quốc Tử đã được Thủ tướng Chính phủ Việt Nam đưa vào danh sách xếp hạng 23 di tích quốc gia đặc biệt và trở thành điểm đến hấp dẫn với khách du lịch trong nước và quốc tế.