Đề nghị những chuyên gia chuyên khoa đông y cho biết, ngoài dùng làm thức ăn, xương sông có nguy cơ áp dụng chữa một vài bệnh gì?
Ngọc Toàn, Hà Nội
Đáp:
Xương sông
theo một số chuyên gia chuyên khoa đông y về viêm khớp nhiểm khuẩn và đồng nghiệp của mình Xương sông còn mắc tên là "xang sông", "rau súng ăn gỏi", "phắc lít" (dân tộc Thái), sách bài thuốc cổ của Việt anh em thường liên hệ là "hoạt lộc thảo".
Để làm bài thuốc, có khi áp dụng lá tươi, hoặc hái lá về phơi trong bóng mát hay sấy nhẹ lửa cho khô, cất đi dùng dần. Lá xương sông lây cao tinh dầu, khi vò nát mang thứ mùi đặc biệt, hơi giống mùi dầu hỏa.
Theo Đông y: Xương sông bị vị cay, tính bình; bị ích lợi kiện tỳ, chỉ khái (chống ho), tiêu đờm, khu phong ngoại trừ thấp, tiêu thũng, chỉ thống, thông kinh hoạt lạc, loại trừ mùi tanh hôi, ...
Liều sử dụng trong ngày: 15-20g dưới dạng thuốc sắc, thuốc hãm; sử dụng ngoài lượng phù hợp.
Trong dân gian, lá xương sông thường sử dụng làm thuốc chữa cảm sốt, chữa ho, viêm họng, viêm nhiễm phế quản, hen suyễn, đầy bụng, nôn mửa, đau dữ dội bụng đi ị, trẻ nhỏ sốt cao co giật.
Tại nước ngoài, xương sông cũng được dùng làm bài thuốc chữa trị. Như nhâ dân Vân đàn ông, Hải đàn ông (Trung Quốc) thường áp dụng lá xương sông chữa tưa lưỡi, nhiễm trùng mồm, đau thắt khớp xương dưới đây khi trở dạ. Nhân dân Malaixia thường dùng lá xương sông giã nát, xào nóng chườm lên một vài nơi phù nề, nhức đau, thấp khớp.
"Thuốc vườn nhà" xin trình bày vô số thuốc bị dùng xương sông:
(1) Chữa ho gió, ho khan: Lá xương sông 1 nắm (khoảng 50g), lá cúc mốc 1 nắm, râu ngô 1 nắm, lá cóc mẳn 1 nắm; trước hết đem lá xương sông nướng lên, dưới đây đó cùng 3 vị kia giã nhuyễn, vắt lấy nước cốt, pha thêm chút đường hoặc mật ong, hấp phương hướng thủy rồi cho uống dần từng hớp nhỏ; người không nhỏ, trẻ em, chị em mang thai đều dùng được (Bài thuốc vì "Ban dược lý Hội Đông y Việt Nam" phổ biến, một số năm 60).
(2) Chữa ho ở trẻ nhỏ: Lá xương sông, lá hẹ, hoa hồng bạch, hoa đu đầy đủ đực - mỗi thứ 6g; sắc với nước, pha thêm đường hoặc mật ong vào uống (Kinh nghiệm dân gian Việt Nam).
(3) Chữa trẻ em lên sởi, ho và sốt kéo dài:
- Bài 1: Lá xương sông, chua me đất, vỏ rễ dâu, địa cốt bì (là vỏ rễ cây rau khởi, trong Đông y thường gọi điện là "khởi tử", "kỷ tử"), kinh giới - mỗi thứ 8-10g; sắc nước uống; nếu trẻ đi cầu tiêu lỏng thì bỏ bớt chua me đất (Nam dược thần hiệu).
- Bài 2: Lá xương sông 8g, kinh giới 8g, mã đề 8g, mộc thông 8g, địa cốt bì 8g, cam thảo 4g; đổ 3 bát nước, sắc còn 1 bát, chia 3 lần uống trong ngày (Bài bài thuốc bởi "Hội Đông y Hà Nội" phổ thông, các năm 60).
(4) Chữa trẻ sốt nhiều, co giật, thở gấp: Lá xương sông (tươi), chua me đất (tươi) - mỗi thứ 1 nắm; rửa sạch tinh, giã nhỏ, chế nước nóng vào vắt lấy nước cốt cho uống dần (Kinh nghiệm dân gian).
(5) Chữa khắp mình nhiễm mẫn cảm, nổi mẩm: Lá xương sông, lá khế - mỗi thứ một nắm (khoảng 50g); chua me đất nửa nắm (khoảng 25g); tất cả đem giã nát hòa với nước uống, bã dùng để xoa vào một vài chỗ ngứa ngáy (Nam dược thần hiệu).
(6) Trúng phong cấm khẩu: Lá xương sông (tươi), lá xương bồ (tươi) - mỗi thứ 1 nắm; rửa sạch tinh, giã nhỏ, chế nước nóng vào vắt lấy nước cốt cho uống dần hoặc sắc lên uống (Nam dược thần hiệu).
(7) Chữa vết đứt, vết chém chảy máu: Lấy lá xương sông giã nát đắp vào thì máu sẽ cầm và chóng lành vết thương (Nam dược thần hiệu).
Lương y HƯ ĐAN bác sĩ giải đáp y tế về bệnh án viêm khớp dạng thấp luôn ham muốn được tư vấn với bạn một số điều tốt nhất